MESLEĞE GİRİŞ

İÇ DENETÇİ ADAYLARININ BELİRLENMESİ 

Aday belirleme sınavı
İç denetim eğitimine tabi tutulacak iç denetçi adayları; İç Denetim Koordinasyon Kurulunca yapılacak veya Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığına, Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme ve Değerlendirme Merkezine ya da uygun başka bir kuruma yılda en az bir defa yaptırılacak aday belirleme sınavıyla belirlenir. Sınavda alınan puanlar bir sonraki sınavın sonuçları açıklanana kadar geçerlidir.
Sınava girecek memurlara idarelerince izin verilir.

Aday belirleme sınavına katılacak olanların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde belirtilen şartlar ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir.
a) En az dört yıl süreli eğitim veren fakülteler ile denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtdışındaki fakülte veya yüksekokullardan birini bitirmek.
b) Yardımcılıklarda ve araştırma görevliliğinde geçen süreler dahil olmak üzere; kamu idarelerinde denetim elemanı olarak en az beş yıl veya yarışma sınavıyla alınıp yeterlilik sınavını veren uzman, doktora unvanını almış öğretim elemanı ile yönetici olarak müdür ve daha üst unvanlarda en az sekiz yıl çalışmış olmak.
c) İç denetçi aday belirleme sınavı son başvuru tarihinden beş yıl öncesine kadar İngilizce, Almanca veya Fransızca dillerinden birisinden Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavından (KPDS) veya Üniversitelerarası Dil Sınavından (ÜDS) en az altmış (60) puan almış olmak.
d) Son başvuru tarihi itibarıyla kırk yaşından büyük olmamak.
e) Sicil raporu düzenlenen son üç yıl içinde olumsuz sicil almamış olmak.
f) Uyarma ve kınama cezaları hariç disiplin cezası almamış olmak.
g) Yurdun her yerinde çalışabilecek sağlık durumuna sahip olmak.
h) İç Denetim Koordinasyon Kurulunun belirlediği etik kurallara uygun öz geçmişe sahip olmak.
Aday belirleme sınav duyurusu
İç Denetim Koordinasyon Kurulu, sınavın yapılacağı tarih ve yerler ile sınava giriş şartları, eğitime kabul edilecek iç denetçi aday sayısı, başvuru yeri ve başvuruda istenecek belgeler, sınav konuları ve ağırlıklarını sınav tarihinden en az iki ay önce İç Denetim Koordinasyon Kurulunun internet sitesinde duyurmaya başlar ve Resmî Gazete’de bir defa ilan eder.
İç denetçi aday belirleme sınavına katılmak isteyenler;
a) Nüfus cüzdanı fotokopisi,
b) Lisans veya üzeri diploma, mezuniyet belgesi veya denklik belgesi fotokopisi,
c) İki adet vesikalık fotoğraf,
d) Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı veya Üniversitelerarası Dil Sınavı sonuç belgesi fotokopisi,
e) Çalıştıkları kamu idaresinden alacakları hizmet belgesini, tamamlayarak ilan edilen tarihe kadar İç Denetim Koordinasyon Kuruluna şahsen veya posta yoluyla başvururlar. Postadaki gecikmeler dikkate alınmaz. İç Denetim Koordinasyon Kurulu, elektronik ortamda başvurur koşullarını düzenleyebilir. Sınavı kazanan adaylar başvuru sırasında istenen belgelerin asıllarını veya tasdikli örneklerini eğitime kaydolurken ibraz ederler.
Aday belirleme sınav giriş belgesi
İç Denetim Koordinasyon Kuruluna başvuruda bulunan ve sınava katılma şartlarını taşıyan adayların adreslerine sınavı yapan birim tarafından fotoğraflı sınav giriş belgesi postalanır. Ayrıca, sınava girmeye hak kazanan adayların isim listesi İç Denetim Koordinasyon Kurulunun internet sitesinde duyurulur.

Aday belirleme sınavı ve konuları
İç denetçi aday belirleme sınavı, İç Denetim Koordinasyon Kurulunun belirlediği tarihte, Ankara’da yapılır. Başvuru yoğunluğuna göre İç Denetim Koordinasyon Kurulu başka sınav merkezlerinin açılmasına karar verebilir.
İç denetçi aday belirleme sınavı aşağıdaki konulardan oluşur.
a) Genel yetenek ve genel kültür.
b) Genel iktisat, işletme ve maliye.
c) Temel hukuk bilgisi ve idare hukuku.
d) Genel muhasebe.
Aday belirleme sınav sonuçlarının değerlendirmesi
İç Denetim Koordinasyon Kurulunun, iç denetçi aday belirleme sınavından 100 tam puan üzerinden 70 ve üzeri puan almış kişiler arasından başarı sırasına göre belirleyeceği sayıda aday, gruplar halinde eğitim programına alınır. İç Denetim Koordinasyon Kurulu, 70 puanı aşan adaylar arasından programa kabul edilecek iç denetçi aday sayısının yüzde 10 u kadar adayı puan sırasına göre yedek olarak belirleyebilir.

İÇ DENETÇİ ADAYLARININ EĞİTİMİ ve SERTİFİKA VERİLMESİ

Eğitim yeri
İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen eğitim yeri ve zamanı, eğitim programının başlamasından en az bir ay önce adaylara bildirilir ve İç Denetim Koordinasyon Kurulunun internet sitesinde duyurulur.
Eğitimde yer verilecek konular
İç denetçi adayları, İç Denetim Koordinasyon Kurulunca belirlenen müfredat ve programa göre, aşağıdaki konuları da kapsayacak şekilde, Maliye Bakanlığınca eğitime tabi tutulur.

a) İç denetim standartları ve risk yönetimi;
1) İç denetim standartları ve meslek ahlak kuralları,
2) İç kontrol, denetim ve yönetime ilişkin risk modelleri,
3) Risk değerlendirme yöntemleri,
4) Mali yönetim ve mali kontrol,
5) İstatistikî yöntemler.
b) Denetim yöntemi ve uygulamaları;
1) Denetim türleri ve teknikleri,
2) Performans ölçümü,
3) Bilgisayar destekli denetim teknikleri,
4) Denetim raporu yazım şekilleri ve raporlama.
c) Muhasebe;
1) Genel muhasebe,
2) Devlet muhasebesi,
3) Mali tablolar analizi,
4) Bilgisayarlı muhasebe uygulamaları.
d) Mevzuat;
1) Bütçe,
2) Kamu malları, ihale ve harcama mevzuatı,
3) Kamu personel mevzuatı,
4) İdare hukuku,
5) Yargılama usul hukuku,
6) Avrupa Birliği mali mevzuatı.

Eğitim süresi
Eğitim süresi dört aydan az olmamak üzere İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenir. Eğitime kabul edilen iç denetçi adayları eğitim süresince kurumlarından izinli sayılır.
Sertifika sınavı
Eğitim tamamlandıktan sonra iç denetçi adayları, İç Denetim Koordinasyon Kurulunun belirlediği yer ve tarihte sertifika sınavına tabi tutulur. Sertifika sınavı, programın tamamlanmasından itibaren 30 gün içinde yapılır. Eğitim programına mazeretsiz beş günden fazla süreyle katılmayanlar sertifika sınavına kabul edilmez.

Sınav komisyonu
Sınav komisyonu biri başkan olmak üzere beş asıl, iki yedek üyeden oluşmak üzere İç Denetim Koordinasyon Kurulunca belirlenir. Komisyon üyeleri, belirlenen eğitim konularında uzman öğretim üyeleri, kamuda genel müdür veya daha üst görevlerde bulunanlar ile iç denetçilerden veya bu unvanlara sahip olmuş kişilerden oluşur.
İç Denetim Koordinasyon Kurulu, eğiticilerin, konuyla ilgili akademisyenlerin ve denetim konusunda uzman kişilerin katılımıyla sınav sorusu hazırlama komisyonu oluşturur ve cevap anahtarını da içerecek şekilde bir soru bankası hazırlatır.
Sınav komisyonu, soruları İç Denetim Koordinasyon Kurulunun belirleyeceği usule uygun olarak soru bankasından seçer. Sınav, 13 üncü maddede dört başlıkta belirtilen eğitim konularını kapsayacak şekilde klasik yazılı veya test usulüyle yapılır.
Sınav sonuçlarının değerlendirilmesi
Sınav komisyonu, önceden belirlenmiş cevap anahtarına göre cevap kâğıtlarını değerlendirerek yüz tam puan üzerinden puanlama yapar. Sınavda başarılı sayılabilmek için her bir sınavdan en az altmış puan alınması ve dört sınav ortalamasının yetmiş puan ve üzerinde olması gereklidir.
Sınav sonuçlarının duyurulması ve itiraz
Sınav sonuçları en geç 15 işgünü içerisinde okunup değerlendirilmek suretiyle tüm adayların almış oldukları puanlar İç Denetim Koordinasyon Kurulunun internet sitesinde ilan edilir.
Sınav sonuçlarına ilandan itibaren 5 işgünü içinde itiraz edilebilir. İtiraz, İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından en geç 15 işgünü içinde değerlendirilerek sonuçlandırılır ve adaya bildirilir.
Sınavda başarısız olan adayların durumu
Sınavda başarısız olan adaylar, yaş şartı hariç iç denetçi adayı olabilme şartlarını muhafaza etmeleri kaydıyla tekrar eğitime tabi tutulmadan izleyen iki sınava katılabilirler.

SERTİFİKALANDIRMA

KAMU İÇ DENETÇİ SERTİFİKASI VE DERECELENDİRİLMESİ

Kamu iç denetçi sertifikası
Maliye Bakanlığınca verilen iç denetçi adayı eğitimi sonunda yapılan yazılı sınavda başarılı olanlara, aldıkları puanı gösteren (A-1) düzeyinde kamu iç denetçi sertifikası verilir.
Sertifikanın derecelendirilmesi
İç denetçi sertifikası (A-1) den başlamak üzere sırayla (A-2), (A-3) ve (A-4) düzeyine kadar derecelendirilir.
Kamu iç denetçi sertifikası, iç denetim birimi yöneticisinin teklifi ve üst yöneticinin onayıyla, birim yöneticisinin bulunmaması durumunda doğrudan üst yönetici tarafından derecelendirilir. İç denetim birim yöneticisinin sertifika derecelendirmesi doğrudan üst yönetici tarafından yapılır.
(A-1) düzeyindeki iç denetçilerin bu düzeyde bekleme süresi asgari beş yıl, diğerlerinde asgari üç yıldır. İç denetçilerin bir üst düzeye geçmeye ilişkin sertifika değerlendirmesi son beş veya üç yıl esas alınacak şekilde yapılır. İlk beş ve sonraki üç yıllık dönemde yeterli puan alınmaması durumunda takip eden yıllarda son beş veya son üç yılın toplam puanı dikkate alınır.
Kamu iç denetçi sertifikası, ilk beş yıl ve sonraki üç yıllık dönemde aşağıda belirtilen çalışmalarla asgari altmış puana ulaşılması halinde takip eden yılın Şubat ayı sonuna kadar bir üst derece sertifika ile değiştirilir.
Derecelendirme yapılmaması durumunda, buna ilişkin gerekçeler iç denetçiye ve Kurula yazılı olarak bildirilir.
Uluslararası geçerliliği olan CIA (Certified Internal Auditor), CISA (Certified Information System Auditor), CCSA (Certified Control Self Assessment) ve CGAP (Certified Government Auditing Professional) sertifikalardan birini alan iç denetçiye bir defaya mahsus olmak üzere bir üst derece sertifika verilir.
Sertifika derecelendirmede puanlama
İç denetçilerin sertifikaları, göreve başladıkları tarihten itibaren ilk beş yıllık dönem ile sonraki her üç yıllık dönemler için aşağıda belirtilen alan ve ağırlıklara göre puanlanır.
a) Meslek içi eğitim kriterleri
İç denetçiler, bilgi, beceri ve diğer mesleki niteliklerini sürekli olarak geliştirmelidir.Meslek içi eğitim programlarından aşağıdaki kriterlere uygun olanlar puanlama kapsamında değerlendirilir;
• Programın, iç denetçinin mesleki yeterliğine katkıda bulunacak güncel ve geçerli bir içeriğe sahip olması,
• Programın tamamlanması sonucunda katılımcıların ulaşacakları yeterlik düzeyi ile ilgili amacın açıkça belirtilmesi,
• Programın, katılımcıların eğitim ve tecrübe şartlarını gözetmesi,
• Programın, uzmanlaşmış bireyler tarafından hazırlanması,
• Eğitimin, eğitim kurumları, kamu idareleri veya mesleki kuruluşlar tarafından verilmesi.
Programın içeriğinde aşağıda belirtilen konulardan bir veya birkaçı yer alır:
– İç denetim standartları ve meslek ahlak kuralları
– İç kontrol, denetim ve yönetime ilişkin risk modelleri
– Risk değerlendirme yöntemleri
– Mali yönetim ve mali kontrol
– İstatistikî yöntemler
– Denetim türleri ve teknikleri
– Performans ölçümü
– Bilgisayar destekli denetim teknikleri
– Denetim raporu yazım şekilleri ve raporlama
– Genel muhasebe
– Devlet muhasebesi
– Mali tablolar analizi
– Bilgisayarlı muhasebe uygulamaları
– Bütçe mevzuatı
– Kamu malları, ihale ve harcama mevzuatı
– Kamu personel mevzuatı
– İdare hukuku
– Yargılama usul hukuku
– Avrupa Birliği mali mevzuatı
İç denetim birimlerinin teklifi üzerine Kurulca uygun görülen eğitimler de sertifika derecelendirmesinde puanlamaya esas alınır.
Meslek içi eğitim programlarının her bir saatlik bölümü (0,25) katsayısıyla çarpılmak suretiyle toplam puan hesaplanır. Meslek içi eğitimlerden en çok yirmibeş puan toplanabilir.
b) Yazılan raporlar ve diğer çalışmalar
Düzenlenen raporlardan 25, diğer çalışmalardan 10 puan toplanabilir. İç denetçiler, yazdıkları her denetim raporundan 2,5 puan, inceleme raporundan da 2 puan kazanırlar. Yazılan raporlar ve diğer çalışmalardan en çok otuzbeş puan toplanabilir.
Düzenlenen raporların puanlamaya esas alınması sırasında raporların kapsamı, niteliği ve getirilen önerilerin idareye katkısı, sağladığı kazançlar gibi hususlar göz önünde bulundurulur ve bu tür raporları düzenleyen iç denetçilere her bir rapor için ilave 0,5 puan verilebilir.
Ayrıca, kapsamlı usulsüzlük ve yolsuzluklar ile kamu zararlarına ilişkin bulguları raporlayan iç denetçilere ilave 1 puan verilebilir.
İç denetçiler, yapılan görevlendirme uyarınca denetim plan ve programının hazırlanması, denetim konularının tespiti gibi hususlarda yaptıkları her çalışmadan 2 puan, denetim faaliyetleri sırasında yürüttükleri her denetim gözetim faaliyetinden 0,5 puan, iç denetim birimi adına idare bünyesinde veya diğer kuruluşlarda oluşturulan ortak çalışma komisyonlarına iştirak etmek suretiyle yaptıkları her çalışmadan 1 puan, denetim ve danışmanlık görevleri dışında yapılan diğer işlerden 1 puan kazanırlar.
İç denetim birim yöneticiliği yapan iç denetçiye her yıl için 8 puan verilir.
Denetim görevleri yanında iç denetim birim yöneticisi yardımcılığı görevini yürüten iç denetçilere her yıl için 5 puan verilir.
Birden fazla iç denetçi tarafından düzenlenen raporlar için, raporun niteliği gereği verilecek puan, raporun düzenlenmesinde görev alan her iç denetçiye ayrı ayrı verilir.
c) Yayınlanmış makale ve kitaplar
İç denetçiler meslek içi eğitim konuları kapsamında olmak üzere yazdıkları her makaleden 1, her kitaptan 10 puan kazanırlar. Yayınlanmış makale ve kitaplarından en çok on puan toplanabilir.
d) Sicil notu, başarı ve takdirnameler
İç denetçiler her yıl aldıkları sicil notu çerçevesinde; 90 ve üzeri için 4 puan, 76-89 aralığı için 3 puan, 60-75 aralığı için 2 puan kazanırlar.
İç denetçiler, aldıkları başarı belgesi ve takdirname ile ilgili olarak da her belge için 4 puan kazanırlar.
Sicil notu, başarı ve takdirnamelerden en çok on puan toplanabilir.
e) Eğiticilik faaliyetleri
İç denetçiler meslek içi eğitim konuları kapsamında olmak üzere eğitici olarak katıldıkları eğitimlerin her saati için (0,5) puan kazanırlar. Eğitici olarak katılınan çalışmalardan en çok on puan toplanabilir.
f) Yabancı dil bilgileri
İç denetçiler, sertifika derecelendirme tarihinde geçerli olmak üzere her bir yabancı dil için aşağıdaki sınavlardan sadece birinden;
• KPDS’den (A) düzeyi için 10, (B) düzeyi için 8, (C) düzeyi için 6 (D) düzeyi için ise 4,
• ÜDS’den 90-100 aralığı için 10, 80-89 aralığı için 8, 70-79 aralığı için 6, 60-69 aralığı için ise 4,
• TOEFL’dan 600 (CBT 250, IBT 100) ve üzeri için 10, 550-599 (CBT 213-249, IBT 79-99) aralığı için 8, 523-549 (CBT 193-212, IBT 69-78) aralığı için 6, 500-522 (CBT 173-192, IBT 61-68) aralığı için ise 4,
• IELTS’den 8 ve üzeri için 10; 7,5 için 8; 6,5 ve 7 için 6; 6 için ise 4
puan kazanırlar. Yabancı dil bilgilerinden en çok on puan toplanabilir.
Yabancı dil düzeyini gösteren yukarıdaki her bir belge, sertifika derecelendirmesi bakımından 3 yıl süreyle geçerlidir.
g) Yüksek lisans veya doktora eğitimleri
Tamamlanan yüksek lisans veya doktora programlarının her birinden bir defaya mahsus olmak üzere on puan toplanır.

MESLEKİ GÜVENCE

İç denetçilik görevi;
– İç denetçinin kendi isteği ile ayrılması,
– Başka bir göreve atanması veya seçilmesi,
– İç denetçilik mesleği ile bağdaşmayan hareketlerde bulunduğunun rapora bağlanması ve bu raporun Kurul tarafından görüşülerek sertifikasının iptal edilmesi, (Bu halde ilgililer, talepleri aranmaksızın kurumlarında, kariyerlerine veya mesleklerine uygun kadrolara atanırlar ve yeniden iç denetçi olamazlar) durumlarında sona erer.
Bununla beraber;
– İç denetçilere iç denetim mevzuatında belirtilen görevler dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz.
– Hiçbir şekilde istekleri dışında başka bir göreve atanamazlar.